Psychosomatyka a zdrowie – wpływ myśli na ciało

Psychosomatyka to dziedzina badająca związki między umysłem a ciałem, skupiająca się na wpływie myśli, emocji i stresu na zdrowie fizyczne. Zależnie od charakteru, emocje i stan psychiczny mają wpływ na funkcjonowanie organizmu i mogą przyczyniać się do powstawania chorób lub przyspieszać procesy zdrowienia.

Ten artykuł omówi połączenie między umysłem a ciałem i pomoże Ci zrozumieć, jak emocje oraz myśli wpływają na zdrowie fizyczne.

Zdrowie a związek między umysłem a ciałem

Umysł nie jest osobnym bytem – to integralna część funkcjonowania całego organizmu. Stan psychiczny bezpośrednio wpływa na działanie fizjologicznych układów ciała (np. centralnego, autonomicznego i enterycznego układu nerwowego), co w psychosomatyce służy za postawę do zrozumienia tego, jak powstają choroby.

Ciało reaguje na stres i negatywne emocje poprzez następujące mechanizmy:

• Przyspieszone tętno – mechanizm alarmowy organizmu, który w sytuacjach lęku czy napięcia przygotowuje ciało do walki lub ucieczki.
• Podwyższony poziom cukru we krwi – efekt działania kortyzolu (hormonu stresu), który mobilizuje energię do natychmiastowego wykorzystania.
• Zwiększone napięcie mięśniowe i szybszy oddech – ciało przygotowuje się do „akcji”.

Układ nerwowy przekazuje sygnały między mózgiem a innymi organami, reagując na bodźce psychiczne poprzez aktywację sympatycznego układu nerwowego. Wydzielanie hormonów przez układ hormonalny, zwłaszcza adrenaliny i kortyzolu, to reakcja na stres psychiczny, która może być korzystna krótkotrwale, ale szkodliwa przy przewlekłym (chronicznym) utrzymaniu.

Układ odpornościowy również podlega modulacji przez emocje. Długotrwały stres osłabia jego funkcje, zwiększając podatność na infekcje lub nasilając stany zapalne. Ten trójkąt: układ nerwowy – hormonalny – odpornościowy tworzy sieć powiązań, gdzie zmiany w jednym obszarze odbijają się na całości zdrowia fizycznego.

Objawy chorób psychosomatycznych

Zaburzenia psychosomatyczne to efekt długotrwałego działania stresu i negatywnych emocji na organizm, które manifestują się w postaci dolegliwości przewlekłych. Najczęstsze objawy o podłożu psychosomatycznym to:

• Bóle głowy – napięciowe bóle głowy spowodowane przewlekłym stresem i chronicznym napięciem mięśniowym.
• Problemy żołądkowo-jelitowe – zgaga, refluks, wrzody, zespół jelita drażliwego, hemoroidy często nasilane przez lęk i napięcie psychiczne (stres).
• Nadciśnienie tętnicze – podwyższone ciśnienie krwi jako reakcja organizmu na chroniczny stres.

Szybkie rozpoznanie objawów psychosomatycznych zwiększa szanse na wyleczenie choroby. Często bowiem standardowe metody medyczne skupiają się jedynie na eliminacji symptomów, pomijając ich psychiczne źródło. Świadomość wpływu umysłu na ciało pozwala wdrożyć kompleksową terapię łączącą leczenie farmakologiczne z technikami radzenia sobie ze stresem i emocjami.

Holistyczne podejście do zdrowia w praktyce

Praktyczne zastosowanie wiedzy z obszaru psychosomatyki oznacza świadome działania na rzecz spójności psychiki i funkcjonowania organizmu. Rozpoznanie wzajemnego wpływu procesów mentalnych na stan ciała stanowi punkt wyjścia do budowy strategii powrotu do pełni zdrowia.

Pośród metod wspierających tę jedność, wyróżnia się np. terapia poznawczo-behawioralna, która dostarcza narzędzi do rozpoznawania i zmiany wzorców myślenia, co ułatwia zarządzanie stresem oraz wpływa na sposób doświadczania emocji. Uzupełnieniem są praktyki relaksacyjne; medytacja, yoga, ćwiczenia oddechowe i podobne. Te metody wykonywane regularnie wspierają równowagę układu nerwowego i kondycję organizmu.

Oto kilka kierunków działań:

• Obserwacja myśli z odroczeniem ich wartościowania;
• Wdrożenie ćwiczeń relaksacyjnych do codziennej rutyny;
• Zwracanie uwagi na sygnały napięcia płynące z ciała;
• Zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna.

Mindfulness, polegająca na obserwacji bodźców (w tym wypadku naszych myśli i emocji) bez oceniania, pomaga zdystansować się od negatywnych emocji i doznań. Ćwiczenia uważności pomagają w akceptacji życia takim, jakie jest, co pozwala zredukować napięcie psychiczne.

Ćwiczenia relaksacyjne to kolejny fundament pracy nad równowagą umysłu i ciała. Proste ćwiczenia oddechowe, takie jak świadome, głębokie wdechy i powolne wydechy, pozwalają obniżyć napięcie nerwowe niemalże natychmiastowo. Można, a nawet zaleca się, wykonywać je codziennie – np. w momencie stresu i przed snem.

Monitorowanie objawów napięcia psychofizycznego pozwala zdać sobie sprawę, co nam szkodzi, a co łagodzi nasz stres. Dzięki temu jesteśmy w stanie odpowiednio reagować.

Zdrowa dieta, bogata w antyoksydanty i niezbędne witaminy oraz składniki mineralne, niweluje część skutków nadmiaru stresu, a regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności (jazda na rowerze, pływanie na basenie, spacery wśród natury) działają kojąco na nasze nerwy.

Wnioski: Jak dbać o harmonię psychofizyczną?

Świadome zarządzanie emocjami to fundament profilaktyki zdrowotnej i utrzymania harmonii ciała i umysłu. Pozytywne myśli i emocje, które odczuwamy, mają realny wpływ na nasze zdrowie fizyczne – mogą wspierać odporność i zdrowie lub sprzyjać rozwojowi dolegliwości psychosomatycznych.

Zachęcam zatem do:

• codziennego monitorowania własnych emocji,
• wdrożenia technik relaksacyjnych, oddechowych i medytacyjnych,
• …oraz praktykowania zdrowego stylu życia.

A jeśli chcesz nauczyć się medytacji, ale nie wiesz, jak zacząć, to przypominam, że nasz gabinet oferuje indywidualne nauki medytacji, które możesz zarezerwować bezpośrednio przez naszą stronę internetową.

Troska o balans psychofizyczny to inwestycja w lepszą jakość życia – zacznij praktykować już dziś!